انفجار نور

درسیاهکل/علی معتمدی چالشمی دانشجوی کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق : مطالعات ما از عکس العمل دولتهاي جهان که همگي عضو سازمان ملل هستند اعم از دولتهاي غربي، شرقي، جهان سوم و حتي دولتهاي اسلامي نشان ميدهد که در مجموع دولتهاي معاصر با پيروزي انقلاب اسلامي عموماً از اين تحول و رخداد عظيم تاريخي استقبال بعمل نياورده و با نوعي حيرت ، سرگرداني و حتي شگفتي به اين پديده نوظهور که براي هيچکدام از آنها قابل پيش بيني و تصور نبود نظر مي افکندند.

از طرف ديگر هر کدام از آنها به طريقي نگران اثرات انقلاب بر جامعه خود و آينده ثبات نظام حاکم بر کشورشان بودند، اصولاً ازآنجا که دولتها بيش ازهر چيز به بقاء و دوام خود مي انديشند و هر حرکت مردمي و رهايي بخش ميتواند براي آنها نگران کننده و حتي خطرناک باشد تمايل چنداني به اين نوع حرکتها و انقلابها که ميتواند براي قوام و ثبات آنها خطرناک باشد ندارند بويژه در شرايطي که اين دولتها عموماً داراي نظامهاي سکولار بوده و جدايي دين از سياست را بعنوان يک اصل ثابت و پابرجا پذيرفته بودند.

اين انقلاب که خمير مايه آن از ايدئولوژي و مکتب ديني و اسلامي گرفته بود طبيعتاً نميتوانست براي آنها نگران کننده نباشد زيرا که وضع موجود را در هم ريخته و نظام و ارزشهاي جديدي را مطرح ميکرد و به طور طبيعي رغبتي به استقبال از چنين پديده اي مشاهده نگرديد و اگر موارد بسيار معدودي نيز ديده شد که انقلاب و نظام برخاسته از آن را به رسميت شناختند ناشي از نگراني آنها از عواقب آن و يا فشارهاي مردمي و اجتماعي بوده است.دولتهاي غربي بطور اعم وايالات متحده امريکا به طور اخص نسبت به اين انقلاب با خصومت و کينه برخورد نموده و تلاش زيادي در ناکام گذاشتن آن و حتي تزلزل و سرنگوني نظام برخاسته از آن کردند که اين امر ناشي از دو اصل بود يکي وابستگي مطلق رژيم گذشته به غرب و بويژه امريکا و در واقع به خطر افتادن منافع غرب در ايران بود و دوم اينکه اصولاً انقلابهاي بر پايه ارزشهاي ديني و اسلامي ، نظامهاي فکري سکولار-ليبرال غرب را به چالش کشيده و پيش بيني ها و تئوري هاي آنها را مخدوش ميکرد.

در جريان تحولات قبل از پيروزي انقلاب اسلامي ، آمريکا و غرب نه تنها حمايت بي چون و چراي خود را از رژيم شاه آشکارا اعلام ميکردند بلکه با حمايت بي چون و چرا از رژيم شاه تلاش زيادي براي تحقق نيافتن چنين واقعه اي از خود بروز دادند و زماني به سقوط رژيم شاهنشاهي به شرطي که انقلاب اسلامي پيروز نشود هم رضايت دادند و چاره اي جز مشاهده سقوط رژيم شاه و پيروزي انقلاب اسلامي نداشتند تلاش خود را در منحرف و کم رنگ کردن آثار انقلاب به کار بردند که اين تلاشها علي رغم گذشت يک ربع قرن از پيروزي انقلاب اسلامي و استحکام روزافزون آن همچنان ادامه دارد،اگر چه بعد از فروپاشي نظام دو قطبي يکپارچگي و سياست واحد دنياي غرب نيز دچار تزلزل گرديده است و اروپاي متحد راه خود را در بسياري از موارد منجمله در پذيرش واقعيت هاي انقلاب اسلامي از آمريکا جدا کرده و سياستي جداگانه و بقول خودشان تماس و گفتگوي انتقادي را در عين همکاري تجاري ” پيشه کرده اند ولي نبايد فراموش کرد که از لحاظ فکري ، فرهنگي و ايدئولوژيک همچنان در ميان دولتهاي غربي وحدت نظري نسبت به واقعيتهاي انقلاب اسلامي به خصوص از نظر حاکميت ارزشها و اصول اسلامي وجود دارد و همين نکته است که ساموئل هانتينگتون را ترغيب کرده که با ارائه تئوري برخورد تمدنها و طرح ستيز تمدن اسلام با تمدن غرب اعلام دارد که گسل ميان اين دو تمدن خونِين است و بدينوسيله اشتراک نظر اروپا و امريکا را در تقابل فرهنگي با انقلاب اسلامي تقويت بخشدپيروزي انقلاب اسلامي که با بهت و حيرت اغلب دولتها مواجه شده بود براي کشورهاي بلوک شرق نيز دو مشکل اساسي بوجود آورد:

اول اينکه با توجه به چارچوبه هاي تحليل مارکسيستي چگونه ميتوان اين انقلاب را تحليل نموده و چرايي و چگونگي آنرا توجيه کرد ، انقلابي که نه بر پايه معيارهاي اقتصادي قابل تبيين بوده و نه انگيزه ها و ارزشهاي ديني مسلط بر آن در آن چارچوبه تحليل قابل توجيه و استدلال ميباشد و از طرف ديگر با توجه به روابط حسنه اي که اغلب آنها با رژيم شاه داشتند به چه ترتيبي روابط خود را با انقلاب اسلامی تنظيم نمايند.

اين انقلاب علاوه بر اين دو مشکل مسئله ديگري نيز براي اتحاد جماهير شوروي بوجود آورد و آن نگراني که ازبازتاب انقلاب اسلامي بر جمهوريهاي مسلمان نشين آسياي مرکزي و قفقاز احساس ميگرديد ، پيروزي انقلاب اسلامي بر پايه ارزشها و معيارهاي اسلامي براي اولين مرتبه در تاريخ مدرن گفتمان اسلام سياسي را در علوم سياسي و روابط بين الملل مطرح نمود که خواهان بخش يا تمامي از قدرت سياسي ميباشد.

اين گفتمان در دنياي لائيسم و سکولاريسم مطرح ميگردد که دين را نه تنها جدا از سياست دانسته و به اعتبار گفته مارکس افيون ملتها تلقي ميشده بلکه مدعي بودند که دوره آن گذشته و به تاريخ تعلق دارد و چيزي هم براي ارائه به دنياي مدرن ندارد.

گفتمان اسلام سياسي دريچه اي جديد بروي انديشمندان و صاحبنظران سياست باز نمودکه نه تنها دين اسلام ميتواند سياسي باشد بلکه حرفهاي جديد و تازه اي براي ارائه به جهان مدرن امروز دارد که با گفتمان موجود در تقابل و تضاد هم ميباشد و ميتوان آنرا بعنوان گفتمان برتر در دوران پسامدرن تلقي نمود ، انقلاب اسلامي در عمل نیز استراتژي غرب را به چالش كشيد.

خطر بزرگ در واقع از آنجا نشأت گرفت كه اين انقلاب در سرزميني كه در حوزه نفوذ غرب بود در كمال عظمت پيروز شده وسيطره گفتمان غرب محور را به چالش كشيد . درگفتمان نوظهور و قدرتمند انقلاب اسلامي رابطه تنگاتنگ غرب با رهبري جهان تحت فشار قرار ميگيرد وبا ايده غرب مداري به عنوان مدلي پايدار از توسعه و پيشرفت با مخالفت جدي روبرو مي شود. از اين منظر ميتوان ظهور اسلام گرايي را در تخريب و فرسايش اروپا مداري و غرب مركزي مورد توجه قرار داد. از اين رو گسترش اسلام گرايي مانعي بنيادين واساسي در برابر افزون خواهي غرب در جهان محسوب گرديد.

در عصر پست مدرنيسم اسلام گرايي , يك هسته در دنياي چند هسته اي است و اين تصور كه اروپا (غرب) مدار حركت عالم است به تزلزل گرائيد با پيروزي انقلاب اسلامي و بيداري و همبستگي که ميان ملتهاي مسلمان بوجود آمده و به نوعي آرمان و اهداف مشترک، منافع همگن، و مهمتر از همه احساس قدرت و توانمندي فوق العاده در ابعاد گوناگون تدريجاً جهان اسلام بعنوان يک بازيگر مستقل و يک قدرت مهم چه بصورت بالفعل و چه بصورت بالقوه در ابعاد فرهنگي ، جغرافيايي و اقتصادي مطرح گرديده که در گفتمان سياسي قبل از انقلاب وجود نداشت و جالب اينکه ويژگيهاي اين بازيگر جديد با ساير بازيگران که در قالب اتحاديه ها همچون اتحاديه اروپا شکل گرفته تفاوت اساسي دارد.

در اين سيستم با آنچه را که قبلاً بعنوان معيارهاي قدرت مطرح بود تفاوت ماهوي دارد بلکه چيزي بعنوان وجدان عمومي ملتهاي مسلمان و ارزشها و آرمانهاي مشترک ميان گروههاي اجتماعي و توده هاي مردم پيوند مستحکمي را بوجود آورده است که مرزبنديهاي سنتي جغرافيايي ، نژادي و قومي را در نورديده و بعضاً تا اعماق ساير جوامع نفوذ ميکند حتي از آنچه را که هانتينگتون تمدن اسلامي مينامد گسترده تر بوده و غير قابل ارزيابي و محاسبه ميباشد.

اساس پذيرفته شده براي سنجش و تقسيم بندي کشورها از نظر قدرت برتر ولي مهمتر همانا عوامل مادي قابل اندازه گيري همچون عامل نظامي، اقتصادي، جمعيتي، جغرافيايي و سياسي بوده که در تقسيم بندي کشورها به ابرقدرتها، قدرتها ي بزرگ ، قدرتها ي کوچک مورد استفاده قرار ميگرفت.

انقلاب اسلامي که توسط مردمي با دست تهي بر يک قدرت تا دندان مسلح و با حمايت همه جانبه قدرتهاي بزرگ جهاني غلبه کرد و شکستي که نيروهاي حزب الله بر پنج قدرت بزرگ جهاني در لبنان وارد آورد موجب مطرح شدن معيارهاي جديدي از قدرت همچون ” ايمان، جهاد و شهادت “گرديد که نه تنها بر قدرتهاي مادي غلبه کرده بلکه امکان اندازه گيري و مواجهه با اين معيارها رابراي غرب مشکل کرده است.شرايطي که اسرائيل اکنون با آن مواجه ميباشد نشانه ناکامي غرب در برخورد با اين پديده نوظهور از قدرت ميباشد.

پيروزي انقلاب اسلامي حتي در جوامع مذهبي غير مسلمان هم آثار خود را بر جاي گذاشت. کليساي مسيحيت که خود را بر اين باور ثابت قدم و پايدار ميديد که نه حق دارد و نه ضرورت دارد وارد صحنه مبارزات سياسي عليه رژيمهاي خود کامه شود و تنها ميتواند به پند و اندرز و نصيحت بسنده کند ، با پيروزي انقلاب اسلامي که به رهبري علماي ديني شکل گرفت بعضي از رهبران مسيحيت را بويژه در امريکاي لاتين بفکر انداخت که بعلت اين بي توجهي به نيازهاي عمومي جايگاه خود را در ميان گروههاي اجتماعي از دست ميدهند ، بنابراين با خروج از اصول و معيارهاي پذيرفته شده کليساي واتيکان به انقلابيون پيوسته و اولين تجربه را در انقلاب نيکاراگوئه کسب کردند و فصل جديدي در نظام کليسائي بنام الهيات رهائي بخش براي خود باز نمودند و رهبري بخش مهمي از نهضت هاي آزاديبخش امريکاي لاتين را عليرغم مخالفت واتيکان بر عهده گرفتند.

حتي ميتوان به جرأت ادعا كرد كه شناخت اسلام از ديد غير مسلمانان كه قبلاً معطوف به شناخت تعاليم اسلامي با تعبير اهل سنت و جماعت بود تحول اساسي پيدا كرده و گرايش به درك اسلام از ديدگاه مكتب تشيع بيشتر گرديد . اگر چه آمار دقيقي در دسترس نمي باشد ولي اطلاعات موجود بيانگر اين واقعيت است كه بعد از پيروزي انقلاب اسلامي تعداد كساني كه از دريچه مكتب اهل بيت به دين اسلام گرويده اند به طور چشمگيري افزايش يافته است ، در حالي كه قبل از پيروزي انقلاب اسلامي صرفاً كساني از اين مسير اسلام را انتخاب مي كردند كه در اثر آشنايي و برخورد تصادفي با ايرانيها و يا شيعيان تحت تأثير قرار ميگرفتند .

اين امر حتي در مورد تغيير مكتب از مكاتب چهارگانه اهل سنت به مكتب جعفري هم صدق ميكند بدين معنا كه شمار قابل توجهي از اهل سنت در اثر پيروزي انقلاب اسلامي علاقه جدي به شناخت واقعيت هاي مكتب تشيع پيدا كرده و به دنبال يافتن رمز و رموز و ساز و كاري بودند كه در اثر آنها انقلاب اسلامي به پيروزي رسيد و توانست در اواخر قرن بيستم بر قدرت مستبده شاهنشاهي كه با حمايت قدرتهاي بزرگ تقويت ميگرديد غلبه نموده و نظامي را تأسيس نمايد كه در آن ارزشهاي اسلامي حاكم باشد.

طبق اطلاعات بدست آمده تنها در نيجريه بعد از پيروزي انقلاب اسلامي متجاوز از 10 ميليون نفر به پيروان مكتب تشيع افزوده شده است و در بسياري از جوامع اسلامي همچون مالزي , اندونزي در خاور دور كه قبل از پيروزي انقلاب نامي واثري از مكتب تشيع ديده نمي شد ، به تدريج اقليت شيعه شكل گرفته و جايگاه مطلوبي در ميان مكتبهاي مختلف اسلامي پيدا نمودند.

مهمتر از همه تأثير وبازتاب عظيمي كه انقلاب اسلامي در ميان شيعيان لبنان بوجود آورد و آنها را كه با وجود داشتن اكثريت نسبي در گذشته در شرايط سياسي , اجتماعي اسفناكي بسر ميبردند ، ناگهان زنده و بيدار كرده و در جامعه لبنان آنها را كه بعنوان محرومين مي شناخت ، از آنها بمبهاي متحركي ساخت كه توانستند در تقابل با اشغالگران در مدت كوتاهي پنج قدرت بزرگ غربي را بدون دادن كوچكترين امتيازي وادار به فرار از اين كشور بنمايند و امروز در حقيقت حزب الله لبنان بعنوان نماد خارجي بازتاب انقلاب اسلامي همچون ستاره اي بر سينه اين انقلاب تلألو ميدرخشيد.

در رابطه با پيروزي انقلاب اسلامي و شگفتيها و آثار جهاني آن تعابير و تمثيل هاي مختلفي همچون آتشفشان ، زلزله، طوفان و سيل توسط دوستان، دشمنان و يا ناظران حيرت زده انقلاب بکار برده شده است که عموماً بيانگر قدرت تخريبي انقلاب ميباشد. ولي هيچ تعبير وتمثيلي زيباتر، مناسب تر و واقع بينانه تر از آنچه را که حضرت امام ، امام خميني (ره) بکار بردند نميباشد ، آنجا که اظهار ميدارند“انقلاب ما انفجار نور بود“وخلف صالحش نیز حضرت امام خامنه ای (مدظله العالی) فرموده اند:این انقلاب بی نام خمینی(ره)در هیچ جای دنیا شناخته شده نیست.

تشعشعات ناگهاني تا فضاي وسيعي را روشني بخشيده واز آنجا که تاريکيها و جهالت ها را به روشنايي تبديل مي کند امکان يافتن حقيقت و تشخيص حق از باطل و راه از چاه را بيشتر و بهتر ميسر مي نمايد ، خفتگان را از خواب طولاني شب تار بيدار نموده و به قيام و حرکت دعوت مينمايد و تا زمانيکه اين کانون فعال باشد و از خود انرژي ساطع کند تابش نور ادامه يافته و اثر گذاري آن قويتر گرديده و بر سرعت آن مي افزايد ، همانقدر که براي محرومين و مستضعفين برکت و قدرت مي آورد براي کوردلان و خفاشان ترس و وحشت مي آفريند و بيهوده به جنگ آن بويژه کانون و اين همان است که انقلاب اسلامي با پيروزي در 22 بهمن 1357 و اثر گذاري خود در طول ربع قرن گذشته بر جاي گذارد و همچون نوري عظيم آنچنان تشعشاتي بوجود آورد که اطراف و جوانب خود را تا دوردست ترين نقاط عالم را روشنايي بخشيده و نور اميد تازه اي بر دلهاي تاريک ، خموده و يأس زده بشريت که غرق در ماديات و شهوات بود تابانيده و با تلألو خود روشنائي جديدي بر جامعه جهاني عطا نموده تا زمينه ساز ظهور منجي موعود گردد.