جنگ نرم

درسیاهکل/رحمت یوسفی ذاکِلِه بَری:

جنگ نرم، صحنه رویارویی دروغ های بزرگ با واقعیت های تردید ناپذیر است.

مقام معظم رهبری(مدظله العالی)

پیشگفتار:

خداوند در آیه ۲۱۷ سوره مبارکه ی بقره می فرماید: ” و لایزالون یقاتلونکم حتی یردوکم عن دینکم ان استطاعوا”. به این معنی که ” دشمنان شما همواره با شما در جنگ هستند”. واژه لا یزالون، دلالت بر استمرار دارد و گویای این است که دشمنان همیشه با شما در جنگ هستند منتهی بسته به شرایط مکانی و زمانی نوع این جنگ ممکن است متفاوت باشد.گاهی جنگ، جنگ نظامی است. گاهی اقتصادی است و گاهی نیز فرهنگی است.
اصولاً جنگ هایی که از نوع نظامی است و از وسایل و ادوات نظامی در آن استفاده می شود بعنوان جنگ سخت یا Hard War مشهور است. ولی اگر در این جنگ از وسایل و ادوات و کالاهای فکری و فرهنگی استفاده شود، اصطلاحاً به آنSoft War یا جنگ نرم اطلاق می کنند. بنابراین شاخصه ی جنگ نرم، استفاده از ابزارهای فکری و فرهنگی است.
در واقع تعریف علمی جنگ نرم عبارت است از ” استفاده دقیق و طراحی شده از تبلیغات و ابزارهای مربوط به آن به منظور تأثیر گذاری بر عقاید، فرهنگ، سیاست، احساسات ، تمایلات، رفتار و مختصات فکری دشمن با توسل به شیوه هایی که موجب پیشرفت مقاصد امنیتی ملی می شود.
بنابراین جنگ نرم را می توان هرگونه اقدام نرم، روانی و تبلیغات رسانه ای است که جامعه را نشانه گرفته و بدون درگیری و استفاده از زور و اجبار به انفعال و شکست وا می دارد. جنگ روانی، جنگ سفید، جنگ رسانه ای، عملیات روانی براندازی نرم،انقلاب نرم، انقلاب مخملی، انقلاب رنگی و … از اشکال جنگ نرم است.
پیشینه تاریخی:
به نظر می رسد جنگ نرم و مفاهیم همسان از قبیل عملیات روانی، جنگ روانی، قدرت نرم،جنگ سفید و … قدمتی به اندازه حیات بشری دارد.پس از اینکه دشمنان نظام نتوانستند از طریق قدرت سرد و جنگ نظامی، انقلاب اسلامی ایران را از پای درآوردند به این نتیجه رسیدند که راه های نرم را برای براندازی نظام اسلامی مورد آزمایش قرار دهند.
با این وجود ” جنگ نرم” با مختصات جدید خود بعد از شروع جنگ سرد Cold War و در اوج آن یعنی در دهه ۱۹۷۰ با مشارکت اساتید برجسته علوم سیاسی و علوم ارتباطات از جمله جوزف نای، هارولد لاسول، جان کالینز، اعضای برجسته آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا ( سیا CIA) و فرماندهان ارشد پنتاگون با تاسیس مرکزی تحت عنوان ” کمیته خطر جاری” طراحی، تدوین و عملیاتی شد که مهم ترین هدف آن بمباران تبلیغاتی علیه بلوک شرق و به ویژه شوروی بود که ظاهراً بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی این کمیته به ”کمیته صلح جاری” تغییر کرده و همچنان فعال است و کانون تهاجمات روانی آن جهان اسلام و به ویژه جمهوری اسلامی ایران و هواداران منطقه ای آن از جمله حزب الله، حماس و کشورهای دوست ایران می باشد. کنگره آمریکا بودجه ای معادل ۴۰ میلیون دلار برای حمایت از آنچه فعالیت های مدنی و رسانه ای در ایران نامیده می شود اختصاص داد. تا به برنامه سازی و ترویج فرهنگ غربی در داخل ایران بپردازند
قدرت نرم از سه سطح راهبردی، میانی و تاکتیکی تشکیل شده است.

۱- سطح راهبردی:

این سطح از قدرت نرم که متأثر از فرهنگ استراتژیک کشور است، به سطح رهبران و نخبگان یک کشور باز می گردد و بالاترین سطح رویارویی قدرت نرم تلقی می شود.

۲- سطح میانی:

این سطح از قدرت نرم بر عنصر مردمی ملی کشور تأکید دارد . قدرت نرم در این سطح، از فرهنگ ملی متأثر است و هدف آن سلب اراده و انگیزه از مردم و بی تفاوت نمودن جمعیت های همراه و تبدیل آن ها به جمعیت های معارض، مخالف و بی تفاوت و شکل دادن به نافرمانی های مدنی باایجاد شکاف این دو سطح راهبردی و میانی است.

۳-سطح تاکتیکی:

هدف اصلی از جنگ نرم در این سطح، سلب اراده و روحیه مقاومت در جبهه حریف است.

حوزه جنگ نرم:

۱-حوزه اجتماعی
۲-حوزه فرهنگ
۳-حوزه سیاسی

مخاطبان جنگ نرم:

با توجه به اهمیت دوچندان این مسئله رهبر فرزانه انقلاب اسلامی با اشاره به جنگ نرم عظیمی که دشمنان در مقابل ملت ایران و نظام اسلامی به راه انداخته اند. نخبگان فکری از جمله دانشجویان و اساتید دانشگاه ها را به هوشیاری و فعالیت مبتنی بر فکر و تدبر در این عرصه فرا خواندند و تاکید نمودند: ” دانشجویان عزیز افسران جوان ایران و جمهوری اسلامی در جبهه مقابل با جنگ نرم دشمنان و جریان شیطانی متکی بر زور و تزویر و پول هستند. در این منطقه بسیار حساس، جمهوری اسلامی با قدرت روز افزون خود در مقابله سلطه گران جهانی ایستاده است و طبعاً شبکه بزرگ صهیونیستی، کمپانی های جهانی و مراکز پولی که عرصه سیاسی آمریکا و اروپا رانیز هدایت و اداره می کنند قدرت عظیم ملت ایران و جمهوری اسلامی را دشمن می پندارند و با آن مقابله می کنند. باید این نکته را در نظر داشته باشیم که چون قشر دانشگاهی بیشتر با مقوله ی فکر وفرهنگ اتباط دارد در جنگ نرم دشمن نیز این قشر در اولویت های بالای آن ها قرار می گیرد. حال اگر در قشر نجار، بازرگان و … وارد شویم، مباحث اقتصادی و جنگ اقتصادی همچون تحریم و … بیشتر مدنظر است و مباحث ایدئولوژیکی و فکری چندان موضوعیت پیدا نمی کند. بنابراین دانشگاهیان که بیشتر با دانش ، کتاب ، ایدئولوژی و فرهنگ و … سر و کار دارند، گروه مخاطب وهدف اصلی دشمن در جنگ نرم هستند.
در مورد نقش اساتید دانشگاه در مقابله با جنگ نرم نیز این نکته حائز اهمیت است که نقش روشنگر آن هابرای دانشجویان بسیار اساسی است. استادان دانشگاه می توانند ادراک مناسب از وضعیت موجود را به دانشجویان خود منتقل کنند. بدون شک اگر دشمنان ما مانند آمریکا و اسرائیل،حرف های جذابی می زنند، دلشان برای این کشور نسوخته یا دنبال منافع ملی ما نیستند. انگیزه های آن ها از توجه به کشورهای خاورمیانه را می توان در عراق و افغانستان مشاهده کرد.
بنابراین این جذابیت های ظاهری که دشمن در قالب القائاتش ایجاد می کند، باید توسط اساتید برای دانشجویان کالبد شکافی شود.

ویژگی های جنگ نرم:

جنگ نرم به دلیل پیچیدگی و اتکا به قدرت نرم از ویژگی های بسیار زیاد و متنوع برخوردار است که مهمترین آنها عبارتند از:

۱-جنگ نرم در پی تغییر قالب های ماهوی جامعه و ساختار سیاسی است.
۲-آرام ، تدریجی و زیر سطحی است.
۳-جنگ نرم نمادساز است:
تصویری شکست خورده، ناامید و مأیوس از حریف ارائه می شود و در مقابل مهاجم با نماد سازی و تصویر سازی خود را پیروز وموفق نشان می دهند. در این ویژگی عملیات روانی در حد اعلای خود انجام می شود.

۴- پایدار و بادوام است:

نتایج جنگ نرم در صورت موفق بودن ، پایدار و بادوام خواهد بود. هدف اصلی در جنگ نرم تغییر باورها و اعتقادات است. چنانچه این تغییر حاصل گردد، به راحتی تغییر مجدد و بازگشت به حالت اولیه میسر نمی باشد.

۵-جنگ نرم پرتحرک و جاذبه دار است:

جنگ نرم که به صورت تدریجی و آرام شروع می شود، در نقطه ای به دلیل ایجاد جاذبه های کاذب، خود جامعه هدف را برای تحقق اهداف به کار گرفته و از این طریق بر دامنه تحرکات آن افزوده می گردد. در واقع با گذشت زمان، بسیاری از بازیگران و حتی بازیگردانان جنگ نرم به صورت خواسته یا ناخواسته از درون جامعه هدف به استخدام کارگزاران اصلی جنگ نرم در می آیند.

۶-جنگ نرم هیجان ساز است:

با نمادسازی ها، اسطوره سازی ها و خلق ارزش های جدید، در جنگ نرم از احساسات جامعه هدف نهایت استفاده انجام می گیرد. مدیریت احساسات یک رکن در مهندسی جنگ نرم به حساسب می آید. در مدیریت احساسات، تلاش می شود از احساسات و عواطف جامعه هدف بعنوان پلی برای نفوذ در افکار و اندیشه ها برای ایجاد تغییر و دگرگونی در باورها استفاده شود. احساسات و عواطف به دلیل تحریک پذیری ، زمینه های خلق بحران را فراهم میسازد.

۷-جنگ نرم آسیب محور است:

دشمنان در جنگ نرم با شناسایی نقاط آسیب جامعه هدف در حوزه های ذکر شده فعالیت های خود را سامان داده و با خلق آسیب های جدید ، بر دامنه تحرکات خود می افزایند.

۸-جنگ نرم چند وجهی است :

در این جنگ ، از تمامی علوم، فنون، شیوه ها و روش های شناخته شده و ارزش های موجود استفاده می گردد.

۹-جنگ نرم تضاد آفرین است:

تضادهای به وجود آمده از طریق جنگ نرم، همبستگی اجتماعی و وحدت ملی رابر هم می زند و زمینه های بروز بحران و درگیری های داخلی را فراهم می می سازد. بنابراین تخریب و وحدت ملی یکی از پیامدها و ویژگی های جنگ نرم است.

۱۰-جنگ نرم تردید آفرین است:
به مرور بر دامنه این تردیدها افزوده شده تا در نهایت به ایجاد تغییرات اساسی در باورها و ارزش ها دست یابد.

۱۱-جنگ نرم از ابزار روز استفاده می کند:

از ظرفیت های فضای مجازی، ماهواره ، تلفن همراه و … در این جنگ استفاده می شود.

عرصه ها و ابزارهای جنگ نرم:

۱-رسانه: (کتاب-مطبوعات-نشریات-رادیو-اینترنت-خبرگزاری ها)

۲-ادبیات: (داستان-شعر-رمان-طنز)

۳-بین الملل: (دیپلماسی-سازمان های بین الملل-عملیات روانی-سفارتخانه های اپوزیسیون خارج از کشور)

۴-هنر: (فیلم-هنرهای تجسمی-تئاتر-موسیقی- شبکه های فارسی وان-GM و… )حدود ۶۰۰ شبکه فارسی زبان وجود دارد . ۹۷ ماهواه متعلق به ۱۵ کشور جهان برای ایران برنامه پخش می کنند که هرکدام حداقل ۲۰۰ کانال دارند.

تاکتیک های جنگ نرم در رسانه های غربی:

۱-برچسب زدن:

مانند تروریسم-بنیاد گرایی-حقوق بشر: در تصویری که رسانه های غرب از اسلام ارائه می دهند مسلمانان را افرادی بی رحم و با عقاید افراطی معرفی می کنند. تصاویر مردان که نقاب سیاه زده اند پشت سرشان پرچم “لااله الا الله محمد رسوا الله ” را نصب کردند و پیش از کشتن گروگان ها فریاد “الله اکبر” سر می دهند. (داعش)

۲-تلطیف و تنویر:

از تلطیف و تنویر (مرتبط ساختن چیزی با کلمه ای پر فضیلت) استفاده می شود تا چیزی را بدون بررسی شواهد بپذیریم و تصدیق کنیم.

۳-استفاده از نمادهای مذهبی و یا ملی و انتساب به اشخاص و جریان هایی که مورد احترام توده های عمومی مردم هستند تاکتیک انتقال نامیده می شود:

در این تاکتیک از ابزارهای گوناگون از جمله طنز،کایکاتور، داستان کوتاه، شعر و موسیقی و … استفاده می شود.

۴-تصدیق:
حمایت اشخاص معروف(سیاستمداران، هنرمندان، ورزشکاران، دانشمندان و…) و گروههای فرهنگی ، سیاسی و اجتماعی از فردی یا جریانی تصدیق نامیده ی شود.

۵- شایعه:

هر شایعه در برگیرنده بخش قابل توجهی از واقعیت می تواند باشد(تاکتیک تسطیح در شایعه سازی) ولی ضریب نفوذ آن بستگی به درجه ابهام و اهمیت آن دارد. در واقع هرچقدر شایعه پیرامون مسائل “مبهم” و “مهم” باشد همان مقدار ضریب نفوذ آن افزایش می یابد. شایعه قدیمی ترین رسانه گروهی است . پیش از آنکه نوشتار بوجود آید، گفتار تنها شیوه ارتباط بود. گاهی اوقات شایعات در روزنامه ها به چاپ رسیده یا از رادیو پخش می شود و می تواند کسانی را خوشنام و یا بد نام نماید.

۶- کلی گویی:

تاکتیک کلی گویی: تاکتیکی است که سعی می شود ذهن مخاطب متوجه حواشی و شاخ و برگ نشده و در رابطه با هسته مرکزی پیام، حساسیت نداشته و آن را بدون بررسی و کنکاش بپذیرد که به همین دلیل برخی این تاکتیک را ” بی حس سازی مغزی” نیز می نامند.

۷- دروغ بزرگ:

بدین معنی که پیامی را که به هیچ وجه واقعیت ندارد بیان می کنند و مدام بر ” طبل تکرار” می کوبند تا ذهن مخاطب آن را جذب کند.

۸-پاره حقیقت گویی:

بخشی از خبر نقل و بخشی را نقل نمی کنند. خبر هنگامی کامل است که عناصر خبری در آن به شکل کامل مطرح شوند.
در تاکتیک”پاره حقیقت گویی” حذف یکی از عناصر به عمد صورت می گیرد و بیشتر اوقات عنصر” چرا” حذف می شود.

۹-انسانیت زدایی و اهریمن سازی:

در این تاکتیک با استفاده از برچسب زنی صفات منفی به حریف از جمله دزد، قاتل ، درغگو و … به توجیه حملات و تهاجمات علیه رقیب می پردازد.

۱۰-ارائه پیشگویی های فاجعه آمیز:

ارائه اخبار و آمارهای آلوده به دروغ از وضعیت سیاسی، اقتصادی کشور و فاجعه آمیز بودن آینده کشوردر صورت تداوم وضع موجود، ذیل این تاکتیک تعریف می شود که شعار ” تغییر ” نیز در این رابطه از سوی یکی از نامزدها پیگیری می شد.

۱۱-قطره چکانی:

اطلاعات و اخبار در زمان های گوناگون و به تعداد بسیار کم و به صورتی سریالی ولی نامنظم در اختیارمخاطب قرار می گیرد تا مخاطب نسبت به پیام مربوطه حساس شده و در طول یک بازه زمانی آن را پذیرا باشد.

۱۲-حذف(سانسور):

در این تاکتیک حذف بخشی از خبر و نشر بخشی دیگر به ایجاد سوال و مهم تر از آن ابهام می پردازند و بدین ترتیب زمینه تولید شایعات گوناگون خلق می شود.

۱۳-جاذبه های جنسی:

استفاده از نمادها و “مانکن ها” و همچنین از گویندگان خبری با ظاهری فریبنده ضمن جذب مخاطب، موجب ارتقاء سطح اثر پذیری پیام و غفلت از هسته مرکزی و ادبیات آن می شود.

۱۴-ماساژ پیام:
پیام با انواع تاکتیک ها ماساژ داده می شود که از آن مفهوم و مقصودی خاص برآید.

۱۵-ایجاد تفرقه و تضاد:

مهم ترین هدف این تاکتیک، ایجاد گسست بین مردم و نظام سیاسی است که باعث تزلزل و تنزل اعتماد عمومی مردم نسبت به پذیرش رژیم می شود.
این تاکتیک به شدت مورد توجه بنگاه های خبر پراکنی و استکبار جهانی در مواجهه با جمهوری اسلامی ایران است و در چند ماهه اخیر بر شدت بهره گیری از آن افزوده اند.

۱۶-ترور شخصیت:

در زمانی که نمی توان و یا نباید فردی مورد ترور فیزیکی قرار گیرد با استفاده از نظام رسانه ای و انواع تاکتیک ها به ترور شخصیت می پردازند.

۱۷-تکرار:

برای زنده نگه داشتن اثر یک پیام با تکرار زمان بندی شده سعی می کنند این موضوع تا زمانی که مورد نیاز هست زنده بماند. در این روش با تکرار پیام، سعی در القای مقصودی معین و جا انداختن پیامی در ذهن مخاطب دارند.

۱۸-توسل به ترس و ایجاد رعب:

متخصصان جنگ نرم، ضمن تهدید و ترساندن مخاطبان به طرق مختلف به آنان چنین القاء می کنند که خطرات و صدمه های احتمالی و حتی فراوانی بر سر راه آنان ممکن کرده است و از این طریق، آینده ای مبهم و توام با مشکلات ومصائب برای افراد ترسیم می کنند.

۱۹-مبالغه:

با اغراق و بزرگ نمایی یک موضوع، سعی در اثبات یک واقعیت دارد. کارشناسان جنگ روانی، از این فن در مواقع و وقایع خاص استفاده می کنند.

۲۰-مغالطه:

شامل گزینش و استفاده از اظهارات درست یا نادرست، مشروح یا مغشوش و منطقی و غیر منطقی است. به این منظورکه بهترین یا بدترین مورد ممکن را برای یک فکر، برنامه ، شخص یا محصول ارائه داد.متخصصین جنگ نرم، مغالطه را با “تحریف” یکسان می دانند. این روش، انتخاب استدلال یا شواهدی است که یک نظر را تایید می کند و چشم پوشی از استدلال ها یا شواهدی که آن نظر را تائید نمی کند.
راهکارهای رسانه های داخلی در مقابله بات جنگ نرم رسانه های غربی:
۱-باور پذیری جنگ نرم و تلاش در راستای خروج از وضعیت انفعالی

۲-هوشیاری و شناسایی تکنیک های جنگ نرم و معرفی ماهیت آن توسط رسانه های داخلی

۳-تلاش برای ایجاد وحدت، همبستگی و همگرایی بیشتر رسانه های داخلی

۴-همکاری و هماهنگی رسانه های داخلی در انتقال و انعکاس حرف های اساسی نظام

۵-وحدت کلمه در منافع ملی و مصالح نظام

۶-موضع گیری و اقدام به موقع و یکپارچه در مقابله با جنگ نرم

۷-فرصت سازی از موقعیت بوجود آمده علیه طراحان جنگ نرم

۸- تکرار و پافشاری بر حق و ترفند های جنگ نرم

۹-تمرکز و افشای جنگ نرم قبل از شروع آن

۱۰-قدرت نمایی رسانه های داخلی در مقابله بر فضای خارج از کشور

۱۱-افزایش قدرت نفوذ رسانه های داخلی بر فضای خارج از کشور

۱۲-تلاش گسترده برای اثر گذاری بیشتر در داخل کشور

۱۳-بستر سازی برای آگاهی بخشیدن مخاطبان اصلی جنگ نرم

۱۴-پرهیز از انحراف و یا جوزدگی رسانه های داخلی در مقابله با بحران زودگذر

۱۵-بررسی کارکرد های رسانه های نوین در خصوص جنگ نرم

۱۶-اعتماد سازی در رسانه ملی و مقابله مثل با جنگ نرم

۱۷-تولید برنامه های متنوع در رسانه ملی برای آحاد مردم

۱۸-ایجاد شبکه های مختلف از جمله معارف-تفسیر قرآن و نهج البلاغه-موسیقی سنتی و ورزشی

۱۹-استفاده از مربیان، اساتید و روحانیون آگاه به مسائل روز و فن آوری های نوین در برنامه های صدا و سیما و مدارس و دانشگاه ها

۲۰-آگاه سازی خانواده و نسل جوان و نوجوان از خطرات جنگ نرم و تهاجم فرهنگی

انتهای پیام/