سیم کارت الکترونیکی (eSIM)

درسیاهکل/ امیرحسین شبرنگ: سیم کارت الکترونیکی (eSIM)

از زمانی که ما به یاد داریم ، برای ارتباط تلفنی از طریق تلفن همراه یا همان موبایل ، از قطعه ترکیبی پلاستیکی-فلزیی به نام سیم کارت (SIM: Subscriber Identity Module) استفاده کرده ایم. این سیم کارت ها در نسل ها و ابعاد مختلفی:

• :Full-size SIM (1FF) اولین نسل سیم‌کارت با ابعاد بزرگ (۸۵ × ۵۴ میلی‌متر).

• :Mini-SIM (2FF) نسل دوم که اندازه کوچکتری دارد و معمولاً به عنوان سایز استاندارد شناخته می‌شود (۲۵ × ۱۵ میلی‌متر).

• :Micro-SIM (3FF) نسل بعدی که کوچکتر و در گوشی‌های هوشمند جدیدتر استفاده می‌شود (۱۵ × ۱۲ میلی‌متر).

• :Nano-SIM (4FF) کوچک‌ترین سیم‌کارت فیزیکی که در بسیاری از گوشی‌های هوشمند مدرن استفاده می‌شود (۱۲٫۳ × ۸٫۸ میلی‌متر).

به بازار ارائه شد. این سیم کارت ها یک مدار مجتمع هستند که اطلاعات لازم برای احراز هویت کاربر در شبکه های تلفن همراه را انجام میدهد و از طریق آن در شبکه شناسایی میشود و ارتباط برقرار میگیرد. این اطلاعات شامل شماره تلفن،اطلاعات شخصی ، کلید های رمزنگاری و… میباشد. اما این سیم کارت های فیزیکی محدودیت هایی را به همراه دارد. موبایل های جدید اکثرا دارای خشاب سیم کارت دو عددی هستند و این خودش نیز فضای زیادی را در گوشی موبایل اشغال میکرد ، در کنار این موضوع هزینه های زیادی را برای اپراتور ها به جهت تولید پوکه سیم کارت به همراه داشت. در کنار این دو مشکل اصلی دردسرهای فراوان دیگری مثل:

●سیم‌کارت‌های فیزیکی ممکن است به راحتی آسیب ببینند، خم شوند یا حتی گم شوند. به خصوص در شرایط محیطی سخت مانند رطوبت، حرارت زیاد یا ضربه، آسیب‌پذیری بالایی دارند.

●نیاز به سوزن یا ابزار مخصوص برای خارج کردن سیم‌کارت از دستگاه وجود دارد که در مواقع اضطراری ممکن است مشکل‌ساز شود.

●تغییر اپراتور یا شماره تلفن نیازمند تعویض فیزیکی سیم‌کارت است که زمان‌بر است و ممکن است دردسرهایی مانند نیاز به مراجعه به دفاتر خدماتی یا انتظار برای ارسال سیم‌کارت جدید را به همراه داشته باشد.

●اکثر گوشی‌های هوشمند دارای یک یا دو جایگاه سیم‌کارت هستند. این موضوع برای کاربرانی که به بیش از دو شماره نیاز دارند، محدودیت ایجاد می‌کند.

●سیم‌کارت فیزیکی به راحتی می‌تواند دزدیده شود و به‌دلیل امکان جابجایی سریع، احتمال سوءاستفاده از آن بالا است. افراد می‌توانند با قراردادن سیم‌کارت در دستگاه دیگر، از آن برای مقاصد غیرقانونی استفاده کنند.

●در سفرهای بین‌المللی، نیاز به تعویض سیم‌کارت با اپراتورهای محلی برای کاهش هزینه‌ها وجود دارد که ممکن است زمان‌بر و مشکل‌ساز باشد.

●فعال‌سازی سیم‌کارت‌های فیزیکی ممکن است نیاز به کدهای PIN و PUK داشته باشد که اگر کاربر آن‌ها را فراموش کند، می‌تواند دسترسی به خدمات را به‌طور کامل مختل کند.

●سیم‌کارت‌های فیزیکی به کاربران اجازه نمی‌دهند که به سادگی و به صورت الکترونیکی بین پروفایل‌های مختلف (مثل پروفایل کاری و شخصی) سوئیچ کنند. هر بار که بخواهید از شماره دیگری استفاده کنید، نیاز به تعویض سیم‌کارت دارید.

این قضایا باعث شد تا سازندگان تلفن های همراه ، تصمیم جدید برای این موضوع بگیرند و تکنولوژی جدیدی تحت عنوان سیم کارت الکترونیکی (eSIM: Embedded Subscriber Identity Module) به بازار ارائه دهند. سیم کارت الکترونیکی جدیدترین و پیشرفته‌ترین فناوری برای سیم‌کارت‌ها است که به صورت یکپارچه در دستگاه‌های الکترونیکی قرار می‌گیرد. برخلاف سیم‌کارت‌های سنتی، eSIM یک تراشه فیزیکی قابل جابجایی نیست، بلکه مستقیماً در سخت‌افزار دستگاه تعبیه شده و به همین دلیل نمی‌توان آن را تعویض کردeSIM هویت کاربر را برای اپراتورهای مخابراتی تأیید می‌کند و امکان استفاده از خدمات شبکه‌های مخابراتی را فراهم می‌سازد. این فناوری بر اساس استاندارد چیپ‌های SON-8 طراحی شده و با حذف نیاز به سیم‌کارت‌های فیزیکی، تجربه‌ای ساده‌تر و انعطاف‌پذیرتر برای کاربران به ارمغان می‌آورد.

eSIM یا سیم‌کارت الکترونیکی، یک فناوری نوین است که به عنوان جایگزینی برای سیم‌کارت‌های فیزیکی طراحی شده و به صورت یکپارچه در دستگاه‌ها تعبیه می‌شود. این فناوری به کاربران امکان می‌دهد تا بدون نیاز به استفاده از سیم‌کارت فیزیکی، به شبکه‌های مخابراتی متصل شوند. بر خلاف سیم‌کارت‌های سنتی که باید به‌صورت فیزیکی در دستگاه قرار گیرند، eSIM به شکل یک تراشه کوچک با استاندارد UICC (Universal Integrated Circuit Card) درون دستگاه‌ها تعبیه شده است. این تراشه از طریق استاندارد SON-8 طراحی و ساخته شده و معمولاً در گوشی‌های هوشمند، تبلت‌ها، ساعت‌های هوشمند و بسیاری از دستگاه‌های اینترنت اشیا (IoT) یافت می‌شود.

عملکرد eSIM به گونه‌ای است که اطلاعات هویتی و امنیتی کاربر را در خود ذخیره کرده و این اطلاعات برای احراز هویت و اتصال به شبکه‌های مخابراتی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این تراشه به وسیله فناوری Remote SIM Provisioning (RSP) یا پروویژنینگ از راه دور مدیریت می‌شود که این امکان را فراهم می‌کند تا اطلاعات مربوط به پروفایل اپراتور (مانند شماره تلفن، شناسه شبکه و کلیدهای رمزنگاری) به صورت دیجیتالی روی تراشه بارگذاری و تنظیم شود. به این ترتیب، کاربر می‌تواند بدون نیاز به تغییر سیم‌کارت فیزیکی، به راحتی بین اپراتورها جابه‌جا شود یا پروفایل‌های مختلفی را برای کار، سفر یا استفاده شخصی بر روی یک دستگاه مدیریت کند.

یکی از اصلی‌ترین مزایای eSIM این است که فرآیند فعال‌سازی و مدیریت آن کاملاً به صورت الکترونیکی انجام می‌شود. کاربران با اسکن یک کد QR یا از طریق اپلیکیشن‌های مخصوص می‌توانند پروفایل مورد نظر خود را دانلود و فعال کنند. این قابلیت نه تنها زمان فعال‌سازی را به شدت کاهش می‌دهد بلکه انعطاف‌پذیری بالایی نیز به کاربر می‌دهد؛ چرا که در هر زمان و مکانی می‌توان به راحتی اپراتورهای مختلف را انتخاب و استفاده کرد. این ویژگی برای مسافران بین‌المللی که نیاز به جابه‌جایی سریع بین اپراتورهای محلی دارند، بسیار سودمند است.

eSIM همچنین از نظر امنیتی بسیار پیشرفته است. برخلاف سیم‌کارت‌های فیزیکی که می‌توانند دزدیده یا گم شوند، eSIM درون دستگاه قرار دارد و دسترسی فیزیکی به آن ممکن نیست. علاوه بر این، اطلاعات ذخیره شده بر روی eSIM با استفاده از پروتکل‌های رمزنگاری پیچیده محافظت می‌شود که امکان سوءاستفاده از اطلاعات هویتی را به حداقل می‌رساند. در صورت گم شدن یا دزدیده شدن دستگاه، eSIM می‌تواند به راحتی از راه دور غیر فعال یا مجدداً برنامه‌ریزی شود.

از منظر طراحی، حذف سیم‌کارت‌های فیزیکی به تولیدکنندگان اجازه می‌دهد تا فضای بیشتری را در داخل دستگاه‌های خود آزاد کنند. این فضای اضافی می‌تواند برای بهبود عمر باتری، افزایش ظرفیت حافظه یا افزودن قابلیت‌های جدید به کار گرفته شود. در دستگاه‌های کوچک مانند ساعت‌های هوشمند یا ردیاب‌های تناسب اندام، این موضوع به‌ویژه اهمیت دارد زیرا فضای فیزیکی محدود است و استفاده بهینه از آن می‌تواند به افزایش عملکرد و کاهش وزن دستگاه کمک کند.

در مورد استانداردهای فنی، eSIM از پروتکل‌های پیشرفته‌ای برای ارتباط با شبکه‌های مخابراتی استفاده می‌کند. این فناوری از استاندارد GSMA پشتیبانی می‌کند که به عنوان یک استاندارد جهانی پذیرفته شده و تضمین می‌کند که eSIM می‌تواند با اپراتورهای مختلف در سراسر جهان سازگار باشد. این استانداردسازی به شرکت‌های مخابراتی امکان می‌دهد تا خدمات خود را به صورت بهینه‌تری ارائه دهند و به کاربران نیز این امکان را می‌دهد تا بدون دغدغه ناسازگاری، از خدمات مختلف بهره‌مند شوند.

از دیگر ویژگی‌های مهم eSIM می‌توان به امکان پشتیبانی از چندین پروفایل به طور همزمان اشاره کرد. این قابلیت به کاربران اجازه می‌دهد تا چندین شماره یا اپراتور را در یک دستگاه داشته باشند و به راحتی بین آن‌ها جابه‌جا شوند. برای مثال، کاربر می‌تواند یک پروفایل کاری، یک پروفایل شخصی و یک پروفایل برای سفرهای بین‌المللی داشته باشد و بسته به نیاز خود، هر کدام را فعال کند. این ویژگی به خصوص برای افرادی که به طور مرتب بین کشورها جابه‌جا می‌شوند، بسیار کاربردی است.

به طور کلی، eSIM نمایانگر آینده‌ای است که در آن سیم‌کارت‌های فیزیکی به تدریج از رده خارج خواهند شد. این فناوری با ارائه امکاناتی مانند فعال‌سازی سریع، انعطاف‌پذیری در انتخاب اپراتور، امنیت بالاتر و صرفه‌جویی در فضای دستگاه، تحولی مهم در صنعت مخابرات ایجاد کرده است. انتظار می‌رود که با پیشرفت تکنولوژی و گسترش شبکه‌های ۵G، استفاده از eSIM بیشتر شود و به یک استاندارد اصلی در دستگاه‌های الکترونیکی تبدیل شود. این تغییر نه تنها تجربه کاربری را بهبود می‌بخشد، بلکه باعث بهینه‌سازی ارتباطات بی‌سیم و کاهش هزینه‌ها برای اپراتورها و کاربران می‌شود.

در حال حاضر، فناوری eSIM در کشور ما در دسترس نیست و امکان خرید eSIM در ایران فراهم نمی‌باشد. شرکت همراه اول تاکنون اقدامی برای ارائه این نوع سیم‌کارت انجام نداده است. با این حال، ایرانسل و شاتل به دنبال توسعه و راه‌اندازی eSIM در ایران هستند و برخی آزمایش‌های اولیه نیز انجام شده است. تاکنون تنها ایرانسل برخی تست‌های مرتبط با این فناوری را انجام داده، اما هیچ اقدام عملی و رسمی برای عرضه eSIM توسط این شرکت صورت نگرفته است و برنامه‌ یا عملکرد مشخصی برای فعال‌سازی eSIM ایرانسل وجود ندارد.

انتهای یادداشت/