ازدواج موفق از دیدگاه اسلام و روانشناسی

درسیاهکل/نغمه بابائی – روانشناس :

فلسفه ازدواج در قرآن:

قرآن به مسئله سکون نفس، آرامش خاطر و ارضای روحیه یار گزینی و همسر خواهی توجه داده و می فرماید: «از نشانه های رحمت الهی به شما آن است که از جنس خودتان همسری برایتان آفرید تا در سایه عشق و محبت او، آرامش خاطر و سکون نفس به دست آورید.»

معیار های اساسی انتخاب همسر:

1- ایمان

2- توانایی اداره زندگی: توانایی لازم در جهت پیشبرد زندگی و به دوش کشیدن بار سنگین مسئولیت.

3- آشنایی با اسوه های معنوی

4-هم کفو بودن: هم شانی و هم طرازی لازم میان زن و شوهر را بیان می کند.

5- غیر شکاک: شکاک بودن نوعی انحراف از اعتدال روانی است و دختری که شکاک باشد چه بسا تحت تاثیر فرهنگ و اراده شوهرش واقع شود، ولی پسر شکاک چه بسا از همسر خود تأیید پذیر نباشد و زندگی را دشوار سازد.

6- اصالت خانوادگی: پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «با افراد پرورش یافته در دامن خانواده صالح و شایسته ازدواج کنید، زیرا نطفه و ژنتیک را نمیتوان دست کم گرفت.»

7- تمایل قلبی: ازدواج یک میثاق و میثاق یک پیوند است. بر این اساس، آن پیوندی برتر است که با تمایلات قلبی همراه باشد.

8- عاقل و خیر اندیش: درجه درک و شعور و قدرت تفکر و تعقل و میزان صداقت و مدیریت همسر هرچه بیشتر باشد بهتر است.

بدیعی است ازدواج اولین تعهد عاطفی و حقوقی است که در بزرگسالان منعقد می شود.

به راستی دلایل اصلی افراد برای ازدواج چیست؟

در جامعه اسلامی سه دلیل اصلی برای ازدواج وجود دارد:

الف: عشق ب: هم نشینی ج: تحقق انتظار ها

رایج ترین توضیحی که به عنوان دلیل اصلی ازدواج مطرح می شود عشق است.

– عشق به مجموعه ای از احساسات مثبت و عمیق اشاره می کند که معطوف به فردی دیگر است. برای اینکه زندگی زناشوی به خشنودی بیانجامد باید این احساسات عمیق اعلام شده و پاسخ مناسبی از طرف مقابل دریافت شود.

– بعضی از افراد با هدف همنشینی با فردی دیگر و دوری از تنهایی ازدواج می کنند.

– زوج های امروزی به منظور تحقق انتظاراتشان نیز ازدواج می کنند.

زوج ها این عقیده را پذیرفته اند که ازدواج ارضای همه نیازهای روان شناختی را به همراه دارد.

این انتظار از ازدواج می تواند مشکلات زیادی را ایجاد کند. انتظار همیشه شاد بودن، رفع همه نیاز ها و تحت حمایت و تایید همیشگی بودن از جمله همین انتظارات است.

مفهوم خانواده:

خانواده صرفاً حضور تعدادی از افراد که در یک فضای فیزیکی و روانشناختی در کنار هم قرار دارند نیست. خانواده به عنوان یک سیستم اجتماعی – فرهنگی تلقی می شود که در کنار همه خصوصیات دیگرش دارای مجموعه ای از قواعد است و هر یک از اعضا نیز نقش خاصی دارند.

در همه جوامع روابط زوجی ارزش زیادی دارند. همین عامل باعث میشود که بیشتر از 80 درصد افراد طلاق گرفته دوباره ازدواج کنند.

ازدواج را می توان به عنوان یکی از مراحل رشد انسان در نظر گرفت. اگر ازدواج موفقیت آمیز باشد، کمک زیادی به رشد روانی اجتماعی زوج می کند.

موفقیت ازدواج وابسته به میزان آمادگی افراد برای ازدواج و درک واقع بینانه آن ها از روابط زوجی است. این آمادگی می تواند از طریق آموزش بهبود و پیدا کند.

زوج به عنوان یک سیستم منحصر به فرد:

ازدواج رابطه ای منحصر به فرد است. در رابطه زوجی هر یک از دو عضو زوج می توانند عمیق ترین احساس صمیمیت را تجربه کنند. این رابطه در عین حال که می تواند صمیمانه ترین و راحت ترین رابطه ممکن باشد، می تواند شدید ترین صدمات ممکن را به اعضا وارد کند. در صورتی که ازدواج نا موفق باشد می تواند به توقف رشد شخصی و سرگردانی منجر شود.

ویژگی های زوج های سالم:

بعضی از الگو های ارتباطی به عنوان الگو های ارتباطی سالم بیان خواهد شد. این الگو ها به شرح زیر هستند:

1- عقیده به نسبی بودن واقعیت نه مطلق بودن آن:

در برداشت دو نفر از واقعیت ممکن است تفاوت هایی وجود داشته باشد که گاهی این تفاوت ها زیاد و قابل توجه است. در روابط زوج ها، بیان این مطلب که ” من درست می گویم و تو اشتباه می کنی” نمونه ای از عقیده به مطلق بودن واقعیت است.

2-اعتقاد به اینکه قصد و نییت همسر خوب است:

زوج های سالم ضمن اینکه به همسرشان احترام می گذارند هرگز حس نمی کنند که همسرشان دشمن آن هاست و آن ها ایمان دارند که همسرشان در پی آزار دادنشان نیست.

3-اعتقاد به اینکه مشکلات حل می شوند:

در زندگی زناشویی گاهی مشکلاتی ایجاد می شوند که دید زوج ها نسبت به مشکلات تأثیر زیادی در آینده آن ها خواهد داشت. زوج هایی که اعتقاد دارند مشکلات قابل حل هستند، برای حل مشکل تلاش می کنند.

4-عقیده به عواملی فراتر از خود:

عشق نگاه کردن به چشمان یکدیگر نیست، بلکه نگاه کردن به یک جهت است. زوج های سالم جهان بینی وسیعی دارند که این جهان بینی میتواند جهت گیری مذهبی یا خانوادگی باشد.

5-تمرین رفتار های سالم:

تمرین کردن رفتار های سالم توسط زوج ها می تواند باعث شود که این رفتار ها نهادینه شده و بخشی از گنجینه رفتار های آن ها شود.

رفتار های سالم عبارتند از:

– مسئولیت: زن و شوهر باید نقش خود را در بهبود رابطه مورد تایید قرار داده و از سرزنش یکدیگر اجتناب کنند.

– هدف گذاری: هر یک از زن و شوهر باید اهداف خود را مشخص کرده و به منظور دستیابی به اهداف واقع بینانه ای  که رضایت ارتباطی را به دنبال دارد تلاش کنند.

– تشویق: زوج های سالم تلاش می کنند که یکدیگر را تشویق کرده و از یکدیگر قدردانی به عمل آورند.

ویژگی هایی که باید در فرد مناسب خود جستجو کنید:

– تعهد به رشد شخصی:

یکی از مهمترین ویژگی هایی که باید در فرد مناسب جستجو کنید.

اگر کسی را ببینید که نسبت به رشد شخصی اش متعهد باشد، پیشاپیش از بسیاری از مشکلات که زوج ها با آن مواجه می شوند اجتناب کرده اید. یکی از طرفین می خواهد روی رابطه کار کند و دیگری نمی خواهد. یکی از طرفین جنبه هایی را می بیند که نیاز به پیشرفت دارد و دیگری آن ها را انکار می کند.

گشودگی احساس:

یک رابطه صمیمی پر احساس به معنی سهیم شدن در خانه و تختخواب یا دستشویی نیست، بلکه اساس آن سهیم شدن در احساسات است، یعنی جفت تان:

– داردای احساسات باشد.

– بداند چه احساسی دارد.

– بخواهد که آن احساسات را با شما در میان بگذارد.

– بداند که چطور آن احساسات را برایتان بیان کند.

– انسجام:

صداقت، انسجام و قابل اعتماد بودن اجزای ضروری یک رابطه سالم می باشد. دانستن اینکه می توانید همواره روی قابل اعتماد بودن همسر خود حساب کنید حس امنییت زیادی به شما می بخشد.

اثرات دائمی دوست داشتن کسی که به آن اعتماد ندارید هم اعتماد به نفس شما و هم رابطه عاشقانه تان را مورد هجوم قرار می دهد.

– پختگی و مسئولیت پذیری:

افرادی وجود دارند که آمادگی پذیرفتن رابطه ای که در آن متعهد باشند را ندارند. ممکن است خیلی دوست داشتنی باشند، ممکن است حتی شما را خیلی دوست داشته باشند. اما اگر به میزان خاصی از پختگی نرسیده باشند، شما حس می کنید که کودکی را به فرزندی قبول کرده اید نه آنکه فرد مناسبی را یافته باشید که دوستتان داشته باشد.

– عزت نفس بالا:

همسرتان فقط می تواند شمارا به همان اندازه ای دوست بدارد که خودش را دوست دارد.

یکی از بزرگترین اشتباهاتی که ما در هنگام انتخاب فردی به عنوان شریک زندگی مرتکب می شویم توجه به این است که همسرمان چقدر ما را دوست دارد و چطور با ما رفتار می کند. نه آنکه با خودش چه رفتاری دارد.

اشخاصی که عزت نفس پایینی دارند به این منظور عشق می ورزند که احساس خوبی نسبت به خودشان  پیدا کنند. اشخاصی که عزت نفس بالایی دارند عشق می ورزند چون درباره خودشان احساس خوبی دارند.

– نگرش مثبت نسبت به زندگی:

مثل قدیمی است که می گوید: دو دسته افراد در دنیا وجود دارند، افراد مثبت و افراد منفی.

اگر مجبور باشید بقیه عمرتان را با یکی از این دو دسته بگذرانید کدام را انتخاب می کنید؟ تصمیم سختی است، درست می گویم؟

متاسفانه اغلب افراد عاشق افرادی می شوند بدون آنکه بدانند دید مثبتی به دنیا دارند یا دید منفی و این کار واقعا تفاوت ایجاد میکند.

– اعتقادات مذهبی:

مذهب یکی از جلوه های لطیف ذهنی انسانی است که از سرچشمه های معنوی و الهی تغذیه می کند.

ازدواج با افراد نا همسان از لحاظ مذهبی را می توان نشانه ضعف کنترل های اجتماعی دانست. مطالعاتی که بر روی ازدواج های همسان و نا همسان از لحاظ مذهبی صورت گرفته معلوم شده که اکثر ازدواج های نا همسان از نظر مذهب با شکست روبرو شده اند.

پایبندی های مذهبی زوج می تواند باعث ایجاد اعتقاد و احترام متقابل شده و رضایت زناشویی را افزایش دهد. عدم پایبندی به مسائل مذهبی می تواند بی تعهدی را در رفتار زوج ایجاد کرده و از این طریق باعث کاهش رضایت زناشویی شود.