«جشن تیرماسینزه» شمال کشور ثبت ملی شد

مصطفی پورعلی امروز با اشاره به آثار ثبتی میراث معنوی گیلان در فهرست آثار ملی کشور، اظهار کرد: آثار معنوی علم گوله، تعزیه در دیلمان، گاه‌‌شمری گیلانی، آهوچره، کشتی گیله‌مردی، نوروزی‌خوانی، چهل‌منبر، عاشورای

وی با بیان اینکه در شمال کشور جشن تیرماسینزه (تیرگان) در 27 آبان شمسی پس از غروب خورشید برگزار می‌شود، افزود: دلیل اجرای این مراسم در آبان ماه گاه‌شماری ویژه شمال کشور است که تیر ماه طبری(دیلمی) با آبان مصادف می‌شود که موسم طلب‌باران در ایران بوده است.

این مسئول درباره علم واچینی گفت: علم‌بندی و علم‌واچینی از رسم‌های بسیار کهن و رایج در گیلان است که نشانه تاریخ و یادگارهای گذشته این سرزمین دارد و به صورت سنتی، نیمه سنتی و مذهبی برگزار می‌شود.

وی با اشاره به برگزاری این مراسم در نقاط برطرف کوهستانی، اذعان کرد: علم‌بندی نیمه سنتی در حقیقت همان مراسم سنتی است که با معتقدات دینی و اسلامی در هم آمیخته شده و تعدادی از بقاع مناطق کوهستانی و جنگلی گیلان رایج است.

پورعلی، علم‌بندی مذهبی را با رنگ و بوی اسلامی ویژه همان نقاط کوهستانی ذکر کرد و افزود: علم‌بندها تلاش می‌کنند از برخی سنن نامرسوم پرهیز کرده و آن را در کمال سادگی و بی‌پیرایگی انجام دهند.

به گفته وی، علم یا جریده یکی از نشانه‌های به‌کار رفته در آیین سوگواری شیعیان است.

معاون میراث فرهنگی مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان با بیان اینکه در مراسم علم‌بندی اغلب از پارچه‌های سبز به رسانه مظلومیت و محبوبیت امامان معصوم (ع) و رنگ قرمز به علامت سرخی خون و شهادت آن بزرگواران و سفید به نشانه سیمای نورانی آنها استفاده می‌شود، افزود: مراسم علم وا چینی گیلان نخستین اثر ملی میراث معنوی استان در تاریخ 29 اردیبهشت سال 89 با شماره 106 در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است.

وی خاطرنشان کرد: در گیلان علاوه بر گاه‌شماری سال هجری شمسی و گاه‌شماری سال هجری قمری که مراسم مذهبی اسلامی با آن انطباق دارد گاه‌شماری محلی نیز رایج است که به تدریج رو به فراموشی می‌رود.

پورعلی با بیان اینکه آنگونه که منابع و اسناد قدیمی گواهی می‌دهند این گاه‌شماری ابتدا در بین ساکنان کوهستان و سپس با اهمیت یافتن شهرها در بین ساکنان جلگه‌ای گیلان رایج شد، اظهار کرد: در باره نام این گاه‌شمار آنچه درباره ماه‌هاست و امروزه در بین مردم گیلان شایع بوده معروف به ماه‌های گالشی و چوپانی است.

وی با اشاره به برگزاری آیین آهوچره (رابچره) در کمتر از سه دهه در آستانه نوروز در گیلان خاطرنشان کرد: آیین آهوچره یا رابچره با گرمی و شور ویژه‌ای در منطقه شرق گیلان در زمره نمایش‌های نوروزی سه نفره شمال بازیگری به نقش آهو، شعر خوان و تبره‌کش در کوی و برزن‌ها انجام می‌شود.

این مسئول با بیان اینکه آهو، نقش اصلی این نمایش شادی‌بخش را دارد، اذعان کرد: گروه نمایش با اجرای نمایش شاد به درب خانه‌ها می‌رود و از صاحبخانه چیزهایی مانند برنج، تخم‌مرغ، شیرینی و … پاداش می‌گیرد.

وی به برگزاری کشتی گیله‌مردی در گیلان اشاره کرد و یادآور شد: کشتی گیله‌مردی از ورزش‌های باستانی گیلان است که پیشینه آن در کشورمان به قرن چهارم هجری می‌رسد و نحوه برگزاری آن نیز به این صورت بوده که پیش از برگزاری مسابقه با ساز و نقاره به دوستداران به ویژه پهلوانان و کسانی که علاقه‌مند به شرکت در این مراسم ورزشی بودند اطلاع می‌دادند.

به گفته پورعلی، جایزه این مسابقه نیز حیوانات اهلی به ویژه گام نر(ورزا) بوده است.

وی نمایش عروس‌گوله را از دیگر نمایش‌های سنتی گیلان خواند و متذکر شد: این مراسم قبل از آیین نوروزی در گیلان برگزار می‌شود که نوید بخش فصل نخستین سال به ثمر نشستن تلاش برای خوب بودن و خوب ماندن است و ریشه در اسطوره‌های کهن مربوط به آغاز فصل بهار دارد.

فارس