نگاهی بر زندگی مولودي پر خير و برکت(امام جواد علیه السلام)

به گزارش درسیاهکل سایت حرف لر نوشت:

اين كودك نازنين امير دلهاست //او باب مراد است و جواد ابن الرضاست

از آمدن او به محمد سوگند //خوشحال تر از امام هشتم زهراست

زندگاني امام نهم امام جوادعليه السلام تنها فرزند امام رضا عليه السلام كه در مكتب رضوي تربيت شد و رشد يافت و به فرمان خدا و پيامبر خدا و از جانب امام رضا عليه السلام براي امامت پس از خويش نصب گرديد نيز براي ايرانيان از اهميت بالايي برخوردار است و سزاوار درنگ و انديشيدن فراوان مي باشد.1

امام نهم که نامش «محمد» و کنيه اش «ابوجعفر» و لقب وي «تقي» و «جواد» است.

نام امام نهم محمد بود. امام رضاعليه السلام همان گونه كه در صحيفه فاطميه كتاب الهام شده از جانب خداي متعال به زهراي مرضيه سلام الله عليها ثبت گرديده و در اختيار امام قرار داشت نخستين و آخرين فرزند خويش را محمد ناميدند.

جابربن عبدالله انصاري در محضر امام باقر عليه السلام و ياران ايشان گزارش روشني از مشاهده اسامي امامان عليهم السلام در صحيفه فاطميه حضرت زهرا سلام الله عليها ارائه نموده است كه در آن نام محمدبن علي براي امام نهم شيعيان ثبت شده است 2.

مولودي پر خير و برکت

در مجامع شيعه، از امام جواد(ع به مولودي پر خير ياد مي شد.3

امام رضا(ع) نيز به مناسبت هاي مختلف، از فرزند خود با اين عنوان ياد مي کرد و اين موضوع در ميان شيعيان، معروف بود. دو تن از شيعيان به نام «ابن اسباط» و «عباد بن اسماعيل» مي گويند: در محضر امام رضا (ع) بوديم که ابوجعفر را آوردند، عرض کرديم: اين همان مولود پرخير و برکت است؟ حضرت فرمود: «آري، اين همان مولودي است که در اسلام با برکت تر از او زاده نشده است.»4

تولد امام جواد(ع) در شرايطي صورت گرفت که خير و برکت خاصي براي شيعيان به ارمغان آورد، زيرا عصر امام رضا(ع)، عصر ويژه اي بود و حضرت در تعيين جانشين خود، با مشکلاتي مواجه شد که در عصر امامان قبلي، بي سابقه بوده است.

از يک سو پس از شهادت امام کاظم(ع) گروهي به نام «واقفيه» بر اساس انگيزه هاي مادي، امامت حضرت رضا(ع) را انکار کردند و از سوي ديگر، امام رضا (ع) تا حدود 47 سالگي فرزند نداشتند و چون احاديث رسيده از پيامبر (ص) حاکي بود که امامان دوازده نفرند.

فقدان فرزند براي امام رضا(ع)، هم امامت خود آن حضرت و هم تداوم آن را زيرسؤال مي برد و واقفيه اين موضوع را دست آويز قرار داده بودند.

گواه اين معنا، اعتراض «حسين بن قياما واسطي» به امام هشتم و پاسخ حضرت است. «ابن قياما» که از سران «واقفيه» بود، 5 طي نامه اي به امام رضا (ع) او را متهم به عقيم بودن کرد. امام (ع) در پاسخ نوشت: از کجا مي داني که من فرزندي نخواهيم داشت،

سوگند به خدا، بيش از چند روز نمي گذرد که خدا پسري به من عطا مي نمايد که حق را از باطل جدا مي کند.6 امام رضا(ع) همواره سخنان و دلايل آنان را رد مي کرد، 7 تا آن که تولد حضرت جواد(ع) به اين سم پاشي ها خاتمه داد و موضع امام و شيعيان، تقويت گرديد و اعتبار تشيع بالا رفت.8

با برکت بودن تولد امام جواد (ع) علاوه بر تقويت شيعيان، دليل مهم ديگري نيز براي رهبري اوست.

انجام دادن وظايف امام  نهم

امام جواد(ع) نخستين امامي بود که در کودکي به مقام امامت رسيد.

يکي از دلايل مهم اثبات امامت، انجام دادن وظايف مي باشد؛ بدين معنا که اگر کسي توانست رسالتي را که برعهده ي امام گذاشته شده است انجام دهد او امام است، حال خردسال باشد يا بزرگ سال.

امام جواد(ع) در انجام رسالت امامت، موفق بود. او مانند ساير امامان، به هدايت و رهبري مردم پرداخت و در قالب هاي مختلف به سؤالات و مشکلات سياسي، اجتماعي و فرهنگي آنان رسيدگي نمود، به گونه اي که در مدت امامت او کسي به رهبري اش اعتراض نکرد.

واگذاري منصب امامت لياقت و شايستگي را مي طلبد. اين شايستگي را هر کسي داشته باشد خداوند مقام امامت را به او عنايت مي کند. ممکن است اين قابليت در انسان خردسال باشد يا بزرگ سال.

در قرآن از زبان حضرت ابراهيم آمده است: خدايا! امامت را در ذريه ي من قرار بده و خداوند در جواب فرمود: امامت، عهدي است که به هر کس عطا نمي گردد.9خداوند نيز مي داند که اين مقام را به چه کسي واگذار نمايد.10

لقب هايي كه براي امام نهم تنها فرزند امام رضاعليه السلام در تاريخ زندگاني آن حضرت به كار رفته است گوياي فضايل و اوصاف الهي اين امام است و امتيازات اين اسوه عالي رانشان مي دهد.

تقي جواد منتجب مرتضي مختار متوكل متقي زكي قانع نجيب و عالم يازده لقب براي امام نهم است كه ابعاد شخصيت بزرگ الهي آن حضرت را آشكار مي نمايد11.   «جواد» و «تقي» مهم ترين و مشهورترين القاب امام نهم است. البته در ميان ايرانيان بيشتر لقب جواد رايج است و آن حضرت با عنوان «جوادالائمه» شناخته مي شوند. جود و بخشش و سخاوتمندي فوق العاده امام عامل اشتهار آن حضرت به جواد بوده است. شيخ صدوق دروجه تسميه «تقي» نوشته است: سمي محمدبن علي الثاني «التقي» لانه اتقي الله عزوجل فوقاه شر المامون لمادخل عليه بالليل سكران فضر به بسيفه حتي ظن انه قدقتله فوقاه الله شره 12.

روزى يكى از شيعيان در محضر امام رضا(ع) پرسيد: مولاى من! اگر خداى ناكرده براى وجود مقدس شما حادثه اى پيش آيد، به چه كسى رجوع كنيم؟ امام رضا(ع) با كمال صراحت فرمودند: به پسرم ابوجعفر (امام جواد(ع)). آن مرد از شنيدن اين سخن تعجب كرد، چرا كه امام نهم (ع) كودكى بيش نبود و آن مرد وى را كم سن و سال ديد. امام رضا(ع) از سيماى متعجب و نگاه هاى ترديدآميز او، انديشه ناباورانه اش را دريافت و به او فرمود: اى مرد! خداى سبحان عيسى بن مريم(ع) را به عنوان پيامبر و فرستاده خود برگزيد و او را صاحب شريعت معرفى كرد، در حالى كه خيلى كوچكتر از فرزندم ابوجعفر بود.13

على بن ابراهيم از پدرش نقل كرده است كه: بعد از شهادت امام هشتم(ع) ما به زيارت خانه خدا مشرف شديم و آنگاه به محضر امام جواد (ع) رفتيم. بسيارى از شيعيان نيز در آنجا گرد آمده بودند تا امام جواد(ع) را زيارت كنند.

عبد اللّه بن موسى عموى حضرت جواد(ع) كه پيرمرد بزرگوارى بود و در پيشانى اش آثار عبادت ديده مى شد، به آنجا آمد و به امام (ع) احترام فراوانى كرده و وسط پيشانى حضرت را بوسيد.   امام نهم برجايگاه خويش قرار گرفت. همه مردم به علت خردسال بودن حضرت با تعجب به همديگر نگاه مى كردند كه آيا اين نوجوان مى تواند از عهده مشكلات دينى و اجتماعى مردم در جايگاه رهبرى و امامت آنان برآيد؟!

مردى از ميان جمع بلند شده از عبداللّه بن موسى، عموى امام جواد(ع) پرسيد: حكم مردى كه با چهارپايى آميزش نموده است چيست؟ و او پاسخ داد: بعد از قطع دست راست اش به او حد مى زنند.

امام جواد(ع) با شنيدن اين پاسخ ناراحت شد و به عبداللّه بن موسى فرمود: عموجان از خدا بترس! از خدا بترس! خيلى كار سخت و بزرگى است كه در روز قيامت در برابر خداوند متعال قرار بگيرى و پروردگار متعال بفرمايد: چرا بدون اطلاع و آگاهى به مردم فتوا دادى؟ عمويش گفت: سرورم! آيا پدرت – كه درود خدا بر او باد – اين گونه پاسخ نداده است؟!

امام جواد(ع) فرمود: از پدرم پرسيدند: مردى قبر زنى را نبش كرده و با او درآميخته است، حكم اين مرد فاجر چيست؟ و پدرم در پاسخ فرمود: به خاطر نبش قبر دست راست او را قطع مى كنند و حد زنا بر او جارى مى گردد، چرا كه حرمت مرده مسلمان همانند زنده اوست.   عبداللّه بن موسى گفت: راست گفتى سرورم! من استغفار مى كنم.   مردم حاضر، از اين گفت و شنود علمى شگفت زده شدند و گفتند: اى آقاى ما! آيا اجازه مى فرمايى مسائل و مشكلات خودمان را از محضرتان بپرسيم؟   امام جواد(ع) فرمود: بلى. آنان سى هزار مسئله پرسيدند و امام جواد(ع) بدون درنگ و اطمينان كامل همه را پاسخ گفت. اين گفتگوى علمى در نه سالگى حضرت رخ داد.14   امام جواد(ع) در سنين نوجوانى عالم ترين و آگاه ترين دانشمند عصر خود بود و مردم از دور و نزديك به حضورش شتافته و پاسخ مشكلات علمى خود را از او دريافت مى كردند.

اي روضه ي رضوان رضا ادركني //سرحلقه ي خوبان خدا ادركني   درجود و كرم نيامده در عالم //دستي به كريمي شما ادركني

پي نوشت ها:

1 ـ شيخ مفيد الارشاد في معرفه حجج الله علي العباد ترجمه هاشم رسولي محلاتي انتشارات علميه اسلاميه تهران چاپ دوم ج 2 ص. 263

2- شيخ صدوق عيون اخبار الرضاعليه السلام ترجمه غفاري و مستفيد دارالكتب الاسلاميه تهران چاپ اول 1380 ج 1 ص 76 و ص. 77

3-شيخ مفيد، الارشاد، ص 319؛ طبرسي، اعلام الوري، ص347؛ فتال نيشابوري، روضة الواعظين.  4- بحار الانوار، ج 50، ص 20.

5- شيخ مفيد، الارشاد، ص 318.  6-اصول کافي، ج 1، ص 320؛ طبرسي، اعلام الوري، ص 346.  7- همان، ص 321.  8- سيد کاظم قزويني، الامام الجواد من المهد الي اللحد، ص 337.

9- بقره(2) آيه ي 124.  10-انعام(6) آيه ي 124.

11- ابن شهرآشوب مناقب آل ابي طالب ج 4 ص 379 علامه مجلسي بحارالانوار ج 50 ص 16 علي محمدعلي دخيل ائمتنا ج 2 ص. 161   12-شيخ صدوق معاني الاخبار انتشارات جامعه مدرسين حوزه علميه قم چاپ اول 1361 ه ش ص 65 علامه مجلسي بحارالانوار ج 50 ص

13- كشف الغمه، على بن عيسى اربلى، مكتبه بنى هاشمى، تبريز، 1381، ج 2، ص 353.

14-بحارالانوار، علامه محمد باقر مجلسى، مؤسسه الوفاء، بيروت، 1404 ق، ج 50، ص 85.

منبع:

برگرفته از: مجله ي معارف اسلامي 71/ روزنامه جمهوری اسلامی/باشگاه اندیشه/راسخون