ربا خواری (نزول خواری) و آثار سوء اقتصادی آن

درسیاهکل/محمدرضا قلی پور مبرهن: یکی از اعمالی که قرآن، به شدت، مسلمانان را از دست زدن به آن نهی فرموده، ربا خواری است. برخورد قرآن با پدیده ربا خواری، بسیار تند است و نمونه هایی از آن در قرآن اشاره شده: «کسانی که ربا می خورند نمی ایستند(یا در قیامت از قبر بر نمی خیزند) مگر همانند کسی که با تأثیر شیطان دیوانه شده باشد ….». (بقره ۲۷۵). و در آیه دیگر آمده است: «ای کسانی که ایمان دارید، تقوای خدا پیشه کنید و دنباله ربا خواری را اگر واقعاً ایمان دارید، رها کنید و هر گاه ربا خواری را ترک نکردید در واقع به جنگ با خدا و رسول بر خاسته اید …»(بقره ۲۷۹)
روایت‌های بسیار زیادی کاشف از قول، فعل و تقریر معصوم در کتب معتبر شیعه و سنی دال بر ربا وجود دارد که به برخی از آنها اجمالاً در زیر اشاره خواهیم کرد:

۱- شیخ عباس قمی از رسول گرامی اسلام (ص) چنین روایت می‌کند: خداوند در روز قیامت شکم رباخوار را به اندازه‌ ربایی که خورده است از آتش جهنم پر می‌کند و هیچ یک از اعمال و کارهای نیک او را نمی‌پذیرد تا زمانی که اندکی از اموال ربوی در دستش است، پیوسته مورد لعن و نفرین فرشتگان قرار خواهد گرفت.(قمی، ۱۳۶۳: ج۱، ۵۰۷)

۲- رسول اکرم (ص) در جای دیگری هم رباخواری را بدترین کسب‌ها معرفی می‌کند.(حکیمی، ۱۳۶۳: ج۲، ۴۰۳)

۳- ابان بن بکیر روایت می‌کند به جناب امام صادق (ع) رسیدم به ایشان خبر رسید که مردی ربا می‌خورد و آن را شیر می‌نامد. امام (ع) فرمودند: اگر خداوند مرا بر او چیره گرداند، گردن او را خواهم زد. (حرعاملی، ۱۳۴۷: ج۱۲، ۴۲۹)

۴- از امیرالمؤمنین علی (ع) نیز چنین روایت شده است که هرگاه خداوند متعال بخواهد قومی را نابود کند ربا در میان‌شان ظاهر می‌کند. (طبرسی، ۱۳۵۰: ج۲،۳۹۰)
اسلام نگاهی دقیق و عمیق به نظام اقتصادی فردی و اجتماعی دارد، اسلام تدابیر و احکام و برنامه های کاربردی و عملی را ارائه می کند که ما از آن غافل شده ایم، اگر اسلام کسب سود و درآمد از راه ربوی و نزول حرام کرده است، آثار سوء فردی و اجتماعی آن را به خوبی پیشبینی کرده است و از همه مهم تر در اسلام برای تمام این موارد راهی سالم و نظام اقتصادی عادلانه و کاملی را پیشنهاد می کند.

شاید باعث تعجب باشد اما در مملکتی اسلامی که شرع و قانون هر دو رباخواری را مذموم دانسته و بر مقابله با آن تاکید دارند، کسی نه تنها متعرض رباخواران نمی شود بلکه آن ها در شرایطی رویایی برای کاسبی خود در روزنامه های کثیر الانتشار آگهی جذب مشتری منتشر می کنند. تعداد این آگهی ها به قدری بالاست که به سادگی می توان به رونق بازار این آتش فروشان پی برد.

در شرایط اقتصادی فعلی که بنا به دلایلی بخش زیادی از مردم درگیر مشکلات مالی بوده و با آن دست و پنجه نرم می کنند و بانک ها نیز برای اعطای یک وام ناچیز چند میلیون تومانی انواع شرایط پیچیده نزدیک به محال طلب می کنند، ادعای پرداخت وام نیم ساعته بدون ضامن با دسته چک شخصی بسیار جذاب است اما وقتی گوشی تلفن را بردارید و با فرد مدعی صحبت کنید در همان ابتدا متوجه می شوید که به اصطلاح با یک نزول خوار طرف هستید. نزول خواری که در کمال آرامش و اطمینان از عدم برخورد نهادهای قانونی و دینی و در سایه عشوه بانک ها برای پرداخت تسهیلات خرد، در پر تیراژ ترین روزنامه کشور آگهی پول نزول داده است.

اگر در تماسی که با رباخواران و یا چند آگهی دهنده و سرمایه گذار (بخوانید نزول خوار) داشته باشید شرایط متفاوتی برای اعطای سرمایه (همان پول نزول) دارند. از اعطای مبالغ زیر ۱۰ میلیون در ازای دریافت چک شخصی تا مبالغ بیشتر در ازای سند خودرو یا ملک؛ اما نکته مشترک در تمامی تماس ها تاکید جناب نزول خوار محترم بر آنی بودن اعطای مبلغ (تا نیم ساعت پس از تشکیل پرونده!) می باشد. سودهای دریافتی اکثر آن ها نیز بین ۳٫۵ تا ۴ درصد اصل سرمایه در هر ماه است، که البته این سودی است که علنا اعلام می نمایند و تاکید دارند برای محاسبات دقیق تر (پوست کندن بیشتر مشتری) باید حتما مراجعه حضوری یابه دفاتر ایشان مراجعه گردد. پس از مراجعه و یا مکالمه تلفنی با این افراد چند سوال به ذهن می رسد:
۱- حجم نقدینگی بزرگترین این نزول خواران چند درصد توان مالی کوچکترین بانک های ماست؟

۲- چطور یک نفر نزول خوار در عرض نیم ساعت می تواند رتبه اعتباری مشتری خود را به استناد تضامین ارائه شده (از قبیل چک و سفته و سند خودرو و ملک) ارزیابی کرده و در کمتر از یک روز به وی پول نزول دهد اما یک بانک برای همین مبلغ وام نیازمند انواع و اقسام ضامن است و تازه دریافت وام بعد از طی این همه مراحل حدود یک ماه زمان می برد؟

۳- اگر شهروندی به دلایل مختلف نیاز مبرم و ضروری به تامین مالی خرد در عرض یک یا چند روز پیدا کند چه امیدی به سیستم بانکی دارد؟ آیا به غیر از دست به دامان نزول خواران شدن راه دیگری برای تامین فوری پول دارد؟

۴- چرا یک نزول خوار که قطعا حجم نقدینگی بسیار بسیار کمتری از یک بانک دارد ریسک اعطای وام بر اساس تضامینی مانند سند خودرو، چک شخصی و … را می پذیرد اما بانک زیر بار این ریسک نمی رود؟ (تازه اگر بپذیریم که جناب نزول خوار ریسک میکند، چون این طیف بنا بر طبیعت شان از محتاط ترین موجودات عالم هستند!)

۵- این همه نهاد نظارتی اسلامی چرا هیچ برنامه ای برای مقابله با نزول خواری ندارند؟ مشکل شناسایی نزول خواران است؟ خودشان دارند در پر تیراژ ترین روزنامه مملکت فریاد می زنند ما نزول خواریم! دیگر با چه زبانی بگویند که شناسایی شوند؟

۶- به این شک و تردید رسیده ام که جمیع مسؤولین نقل قول امام صادق را که فرمود: دِرْهَمُ رِبا أَعْظَمُ عِنْدَ اللّه مِنْ سَبْعینَ زِنْیهً بِذاتِ مَحْرَمٍ فى بَیتِ اللّه الْحَرامِ؛ قبول ندارند و اگر چنین نیست چرا کسری از مجازات فاعل مذکور در حدیث را برای این نزول خواران اجرا نمی کنند و ریشه های مراجعه مردمی که دستشان از زمین و آسمان کوتاه است را به این بنگاه ها نمی خشکانند؟
یک پیشنهاد به بانک های محترم کشور اینکه: می توانند با تفحصی در احوال نزول خواران رسمی! (به استناد چاپ آگهی در جراید رسمی، عنوان نزول خوار رسمی پر بیراه نیست!) کمی در مورد کاهش ریسک اعطای اعتبارات خرد با حداقل تضامین و وثایق و تضمین صد در صد بازگشت مبلغ تسهیلات، کسب علم و معرفت نمایند! شاید مشکل خیلی از افراد بر طرف شود.
و سخن آخر اینکه؛ امروز اگر شاهد فاصله طبقاتی هستیم، اگر شاهد بی ثباتی در نظام اقتصادی هستیم، اگر ثروت در دست عده و گروه خاصی انباشته شده است، اگر افراد فقیر و آسیب پذیر روز به روز اوضاع اقتصادی بدتری را تجربه می کنند، اگر شاهد وضع نامناسب کسب و کار و تولید هستیم، اگر امروز واسطه گری و دلالی جای خود را به تولید داده است، بی شک یک عامل آن رواج ربا و نزول است.

انتهای پیام/