مشکلات اسفند، معجزه طبیعت؛ اخلاق در آستانه بهار

درسیاهکل/اسماعیل تپاک: اخلاق به مثابه رفتار فردی و گروهی و نه علم اخلاق، یکی از امور شگفت‌ مرتبط با انسان است. تحلیل این پدیده رفتاری آن هم خارج از چارچوب آداب و اجتماع ابتنایافته بر آن کاری عبث و بیهوده است و بر این اساس می‌شود و باید این پدیده را در بستر زمان و مکان به تحلیل و تفسیر نشست؛ یعنی آنجا که بسامد اغواکنندگی و تحریک‌گری این پدیده بویژه فرآیند تحریک‌گری آن، نوسان شدید دارد، طبیعی است که تلورانس این رفتار – با توجه به معیارها و عرف اجتماعی پایه – روندی نزولی را در آغاز طی می‌کند اما با توجه به گرفتاری‌های عدیده ایرانیان بویژه در این سال‌های پسین که کثرت گرفتاری‌های خودساخته و دیگرساخته مجالی برای تخلق مردمان ایرانی به اخلاق نیکو نمی‌گذارد و با لحاظ اینکه اسفند، یکی از ماه های پرمشغله و دغدغه و حقیقتاً نگران‌کننده برای خانواده ایرانی است لیکن در صورت بررسی، به این نتیجه می‌شود رسید که نمودار اخلاق در این ماه نه‌تنها سیر نزولی ندارد که تمایلش به سمت فراز در حرکت است؛ چرا؟!

بارزترین ویژگی خانواده ایرانی در این ماه،‌ کار است و کار؛ کار بیشتر برای کسب درآمد بیشتر. کار برای نظافت خانه و خانواده. کار برای خرید مایحتاج. کار برای تحلیل اوضاع در سال گذشته. کار برای برنامه‌ریزی چگونگی سپری کردن ایام تعطیل. کار برای… که حقیقتاً اگر معجزه تقلب احوال و تقلب قلوب در آستانه بهار نباشد، این همه کار و هزاران آرزوی در آستانه انهدام و گرفتاری‌های دیگر گریبانگیر آدم ایرانی در این ایام، جامعه را به مرز انفجار خواهد برد اما…
تا به حال آیا از خود پرسیده‌ایم چرا گرفتاری‌های عدیده اسفندی کمر ایرانیان را در ارائه یک جامعه متخلق به اخلاق نیک خم نمی‌کند و هر کدام از ما با اینکه دم به ساعت بهانه‌های بسیار برای خروش و پرخاش داریم بدون اینکه از شاهراه خوش‌خلقی منحرف شویم یا به بیراهه بدخلقی کشانده شویم از کنار مشکلات به سادگی می‌گذریم؟
فردی را مجسم کنید که برای خرید یک شیء از فروشنده قیمت آن را می‌پرسد و در کمال تعجب می‌بیند قیمت ارائه شده بسیار ناعادلانه است، این فرد بدون اینکه کنش و پرخاش از خود بروز دهد از فروشنده فاصله می‌گیرد درحالی که اگر همین اتفاق در ماه مثلاً بهمن بیفتد، اولین واکنش آن فرد اعتراض به گرانی قیمت آن جنس است و ممکن است این واکنش حتی به جدال هم بینجامد اما در اسفند اینگونه نیست یا نمونه‌های کمتری از این دست رفتارها را می‌شود دید. در این ماه اما در مواجهه با مشکلی از این دست اگر رسم معمول چانه‌زنی ایرانی به مدد نیاید، سخت‌ترین واکنش فاصله گرفتن از معرکه‌ای است که می‌تواند به یک درگیری خلاصه شود؛ براستی دلیل این خوش‌خلقی چه می‌تواند باشد؟!
آیا جز این می‌تواند باشد که نفس مسیحایی بهار، پیش از آنکه بر کالبد ما ایرانیان بوزد معجزه اثرگذاری خود را به منصه ظهور آورده؟ و اگر برای این پرسش پاسخی غیر از این باشد بی‌صبرانه آماده شنیدن و انتشار آن هستیم.
و یا در نمونه‌ای دیگر، پدر خانواده‌ای را در نظر بگیرید که برای خرید یک جفت کفش با فرزندش به مجادله می‌نشیند اما برای خرید اسفندی همین فرزند، کمترین مقاومتی هم از خود بروز نمی‌دهد و حتی به قیمت استقراض از دوست و همسایه هم که باشد در برآوردن خواسته فرزند تعلل نمی‌کند. اینها نمونه‌هایی دم‌دستی و ملموس برای همه ایرانیان است و درک این نمونه‌ها بسیار آسان.
باری، برای اجتناب از اطاله کلام و پرهیز از اتهام طبیعت‌گرایی، باید در حقیقت موضوع دقیق شد و به معجزه خالق طبیعت اندیشید که چگونه با وجود مشکلات بسیار، راه هموار گذشتن از سد گرفتاری‌ها در طبیعت را در طینت آدمی نهادینه کرده و بر این نیز شکری واجب است.

انتهای پیام/